Υποχρεώσεις υπευθύνων επεξεργασίας

Όποιος (φυσικό ή νομικό πρόσωπο) προτίθεται να εγκαταστήσει σύστημα βιντεοεπιτήρησης για τον σκοπό της προστασίας προσώπων και αγαθών σε χώρο που διαχειρίζεται, καθίσταται υπεύθυνος της εν λόγω επεξεργασίας και οφείλει να μεριμνήσει για τη νόμιμη λειτουργία αυτού.

Επισημαίνεται ιδιαίτερα, ωστόσο, ότι αν κάποιος ιδιώτης/φυσικό πρόσωπο επιθυμεί να εγκαταστήσει σύστημα βιντεοεπιτήρησης σε χώρο αποκλειστικά δικής του ιδιοκτησίας ο οποίος δεν χρησιμοποιείται για επαγγελματική/εμπορική δραστηριότητα (π.χ. εντός της οικίας του ή της αυλής του), χωρίς να λαμβάνει εικόνα από άλλο δημόσιο ή κοινόχρηστο χώρο, τότε αυτή η επεξεργασία θεωρείται προσωπική ή οικιακή δραστηριότητα και δεν ισχύουν τα όσα αναφέρονται σε αυτή την ενότητα (ουσιαστικά, σε αυτή την περίπτωση δεν έχει εφαρμογή ο Κανονισμός (ΕΕ) 2016/679 - βλέπε επίσης και άρθρο 3 της οδηγίας 1/2011). Παρ’ όλα αυτά, πρέπει κανείς να είναι προσεχτικός σε θέματα συγκροτημάτων κατοικιών (όπως π.χ. σε πολυκατοικίες), όπου η λήψη ή καταγραφή εικόνας οποιουδήποτε χώρου πλην του διαμερίσματός του δεν αποτελεί προσωπική ή οικιακή δραστηριότητα!

Ο υπεύθυνος επεξεργασίας πρέπει να γνωρίζει τα εξής:

  • Οφείλει να αναρτήσει κατάλληλο αριθμό ευδιάκριτων ενημερωτικών πινακίδων σχετικά με το ότι ο χώρος βιντεοσκοπείται (δείτε υπόδειγμα πινακίδας). Σε κάθε περίπτωση, οφείλει να παρέχει στα πρόσωπα τα οποία αφορά η επεξεργασία πλήρη ενημέρωση για αυτή, έτσι ώστε να διασφαλίζεται ότι η επεξεργασία αυτή είναι θεμιτή και διαφανής. Ειδικότερα, θα πρέπει να παρέχει όλες τις πληροφορίες που περιγράφονται στο άρθρο 13 του ΓΚΠΔ. Οι βασικές πληροφορίες για την επεξεργασία μπορούν να παρέχονται μέσω των ενημερωτικών πινακίδων, ενώ συμπληρωματικές πληροφορίες πρέπει να είναι διαθέσιμες με άλλον τρόπο (π.χ. έντυπο ή ιστοσελίδα), σε δεύτερο επίπεδο ενημέρωσης.
  • Οφείλει να εξασφαλίσει ότι τηρούνται όλες οι προϋποθέσεις νομιμότητας του Γενικού Μέρους της οδηγίας 1/2011 (Άρθρα 6-7). Επισημαίνονται ιδιαίτερα τα εξής:
    • Δεν επιτρέπεται η λήψη εικόνας από παράπλευρες οδούς ή/και πεζοδρόμια, ούτε από εισόδους ή εσωτερικό γειτονικών κατοικιών ή κτιρίων ή άλλων χώρων.
    • Δεν επιτρέπεται η λήψη εικόνας σε χώρους όπου προσβάλλεται ο σκληρός πυρήνας του δικαιώματος στην προστασία της ιδιωτικής ζωής, όπως χώροι και προθάλαμοι τουαλετών, αποδυτήρια και λουτρά προσωπικού/πελατών, κ.λπ.
    • Δεν επιτρέπεται η καταγραφή ήχου (αυτή μπορεί να επιτραπεί μόνο σε πολύ εξαιρετικές περιπτώσεις).
    • Η χρήση καμερών με δυνατότητα στρέψης και εστίασης (zoom) επιτρέπεται μόνο υπό πολύ συγκεκριμένες και ειδικές προϋποθέσεις.
    • Δεν επιτρέπεται η επιτήρηση σε χώρους εργασίας (για παράδειγμα, σε έναν τυπικό χώρο γραφείου, δεν επιτρέπεται η επιτήρηση γραφείων ή διαδρόμων). Εξαίρεση μπορεί να αποτελούν συγκεκριμένοι κρίσιμοι χώροι (π.χ. εγκαταστάσεις υψηλού κινδύνου, τράπεζες, στρατιωτικά εργοστάσια), εφόσον οι κάμερες εστιάζουν στο αγαθό που προστατεύουν. Σε κάθε περίπτωση, δεδομένα που συλλέγονται από σύστημα βιντεοεπιτήρησης απαγορεύεται να χρησιμοποιηθούν για αξιολόγηση εργαζομένων.
  • Οφείλει να τηρεί τα συλλεγόμενα δεδομένα μόνο για το χρονικό διάστημα το οποίο θεωρείται απολύτως απαραίτητο (η οδηγία 1/2011 προσδιορίζει, κατ’ αρχάς, ως ανώτατο όριο για το αναγκαίο χρονικό διάστημα στη γενική περίπτωση τις δεκαπέντε (15) ημέρες). Ο χρόνος τήρησης των δεδομένων μπορεί να παραταθεί κατάλληλα σε περίπτωση συμβάντος ή σε περίπτωση κατά την οποία είναι αναγκαίο για την ικανοποίηση δικαιώματος περιορισμού της επεξεργασίας (άρθρο 18 του ΓΚΠΔ).
  • Επιτρέπεται να διαβιβάζει τα τηρούμενα δεδομένα μόνο κατόπιν συγκατάθεσης των ατόμων που απεικονίζονται στα σχετικά αρχεία. Εξαίρεση αποτελούν περιπτώσεις που αρμόδιες δικαστικές, εισαγγελικές και αστυνομικές αρχές ζητούν νομίμως δεδομένα κατά την άσκηση των καθηκόντων τους, ενώ επίσης επιτρέπεται διαβίβαση στο πρόσωπο που απεικονίζεται στα τηρούμενα αρχεία ως θύμα ή δράστης αξιόποινης πράξης.
  • Οφείλει να ικανοποιεί δωρεάν τα δικαιώματα των υποκειμένων των δεδομένων, όπως περιγράφεται στην ενότητα «Δικαιώματα υποκειμένων των δεδομένων», χωρίς καθυστέρηση και σε κάθε περίπτωση εντός μηνός από την παραλαβή του αιτήματος (άρθρο 12 παρ. 3 του ΓΚΠΔ). Ο χρόνος μπορεί να παραταθεί κατά δύο μήνες (π.χ. λόγω πολυπλοκότητας του αιτήματος ή/και μεγάλου αριθμού αιτημάτων), οπότε και ο υπεύθυνος επεξεργασίας οφείλει να ενημερώσει σχετικά τον αιτούντα (και για τους λόγους καθυστέρησης).
    • Εάν ο υπεύθυνος επεξεργασίας δεν ενεργήσει εντός μηνός, ενημερώνει σχετικά τον αιτούντα για τους λόγους για τους οποίους δεν ενήργησε, καθώς και για τη δυνατότητα υποβολής καταγγελίας στην Αρχή και άσκηση δικαστικής προσφυγής (άρθρο 12 παρ. 4 του ΓΚΠΔ).
    • Στην περίπτωση άσκησης δικαιώματος πρόσβασης από υποκείμενο των δεδομένων (άρθρο 15 του ΓΚΠΔ), ο υπεύθυνος επεξεργασίας έχει υποχρέωση να χορηγεί αντίγραφο του τμήματος της εγγραφής σήματος εικόνας όπου έχει καταγραφεί το υποκείμενο των δεδομένων ή έντυπη σειρά στιγμιότυπων από τις καταγεγραμμένες εικόνες ή, αναλόγως, να ενημερώσει εγγράφως το ενδιαφερόμενο πρόσωπο είτε ότι δεν απεικονίζεται είτε ότι το σχετικό τμήμα της εγγραφής έχει καταστραφεί. Εναλλακτικά, εφόσον συμφωνεί και το υποκείμενο των δεδομένων, ο υπεύθυνος επεξεργασίας μπορεί απλώς να επιδείξει, άμεσα, το ανωτέρω τμήμα (βλ. άρθρο 13 της Οδηγίας 1/2011). Προς τον σκοπό αυτό το υποκείμενο των δεδομένων οφείλει να υποδείξει την ακριβή ώρα και τον τόπο που ευρέθη στην εμβέλεια των καμερών. Όταν χορηγείται αντίγραφο εικόνας στο πλαίσιο άσκησης δικαιώματος πρόσβασης, ο υπεύθυνος επεξεργασίας οφείλει να καλύπτει την εικόνα τρίτων προσώπων.
  • Αναλόγως την ειδικότερη κατηγορία στην οποία εντάσσεται, οφείλει επίσης να προσαρμοστεί στα όσα αναφέρονται στο αντίστοιχο άρθρο του Ειδικού Μέρους της οδηγίας − τα αντίστοιχα άρθρα ανά κατηγορία υπευθύνου επεξεργασίας αναγράφονται στον ακόλουθο πίνακα.

ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ ΥΠΕΥΘΥΝΟΥ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑΣ

ΑΡΘΡΟ ΤΗΣ ΟΔΗΓΙΑΣ 1/2011

Συγκροτήματα κατοικιών ή γραφείων (π.χ. πολυκατοικίες).

Άρθρο 15

Τράπεζες και λοιπά χρηματοπιστωτικά ιδρύματα.

Άρθρο 16

Ξενοδοχειακές μονάδες υπό οποιαδήποτε μορφή (ξενοδοχεία, πανσιόν, ενοικιαζόμενα δωμάτια).

Άρθρο 17

Σχολεία και άλλοι χώροι όπου δραστηριοποιούνται ανήλικοι (παιδικοί σταθμοί, φροντιστήρια, κ.λπ.).

Άρθρο 18

Εμπορικά κέντρα, πάσης φύσεως καταστήματα, εστιατόρια, καθώς και λοιποί χώροι εστίασης και αναψυχής.

Άρθρο 19

Μουσεία και αρχαιολογικοί χώροι.

Άρθρο 21 παρ. 1

Δημόσιοι χώροι στάθμευσης (κλειστοί ή ανοιχτοί).

Άρθρο 21 παρ. 3

Πρατήρια υγρών καυσίμων.

Άρθρο 21 παρ. 4

 

  • Σε περίπτωση νοσοκομείων, κλινικών, ιατρείων, διαγνωστικών κέντρων και λοιπών χώρων όπου παρέχονται υπηρεσίες υγείας, επιτρέπεται να τοποθετούνται κάμερες για την προστασία προσώπων και αγαθών μόνο στα σημεία που ρητώς περιγράφονται στο άρθρο 20 παρ. 1 της οδηγίας (επισημαίνεται ρητά ότι δεν επιτρέπεται ο έλεγχος κίνησης σε χώρους αναμονής, διαδρόμους, θαλάμους ασθενών, θαλάμους εξέτασης).

Περαιτέρω, αν κρίνεται απαραίτητο να τοποθετηθούν κάμερες για τον σκοπό της παροχής υπηρεσιών υγείας (π.χ. επιτήρηση βαριά ψυχικά ή νοητικά ασθενών που μπορούν να προκαλέσουν βλάβη στην υγεία τους ή σε τρίτους), τότε πρέπει να πληρούνται ειδικότερες προϋποθέσεις που περιγράφονται στις υπόλοιπες παραγράφους του ίδιου άρθρου (βλ. άρθρο 20, παρ. 2, εδ. β’-ζ’ – δηλαδή εξαιρείται μόνο η προϋπόθεση λήψης άδειας επεξεργασίας από την Αρχή, λόγω κατάργησης της σχετικής υποχρέωσης με το άρθρο 84 του ν. 4624/2019 – βλ. απόφαση 46/2018).